مجلسى (ره ) گويد: ترديد در كلام حضرت كه فرمود:
((عرقش يا خونش
)) از راوى
حديث است (چنانچه در ترجمه گذشت ) و بعضى گويند لفظ
((او
)) براى تقسيم است
يعنى اگر ستمش كم است عرقش جارى شود و اگر زياد است خونش جارى گردد، تا آنجا
كه فرمايد و اين حديث دلالت دارد بر اينكه حق مؤ من بخاطر
كمال قربى كه دارد، حق خداى عزوجل است .
3- مُحَمَّدُ بْنُ سِنَانٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ كَانَتْ لَهُ دَارٌ
فَاحْتَاجَ مُؤْمِنٌ إِلَى سُكْنَاهَا فَمَنَعَهُ إِيَّاهَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ يَا مَلَائِكَتِى أَ بَخِلَ عَبْدِى
عَلَى عَبْدِى بِسُكْنَى الدَّارِ الدُّنْيَا وَ عِزَّتِى وَ جَلَالِى لَا يَسْكُنُ جِنَانِى أَبَداً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 73 رواية :3
|
مفضل بن عمر گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه خانه داشته باشد و مؤ
منى بنشستن در آن نيازمند است و از جلوگيرى كند (يا دريغ كند) خداى
عزوجل (بفرشتگانش ) خطاب كند كه : اى فرشتگان من بنده مؤ من ببنده ديگرم از نشستن در
خانه دنيا بخل ورزيد، بعزت و جلال خودم سوگند او هرگز ساكن بهشت من نگردد.
| |
4- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ
جَعْفَرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ مَنْ أَتَاهُ أَخُوهُ الْمُؤْمِنُ فِى حَاجَةٍ فَإِنَّمَا هِيَ رَحْمَةٌ مِنَ
اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ سَاقَهَا إِلَيْهِ فَإِنْ قَبِلَ ذَلِكَ فَقَدْ وَصَلَهُ بِوَلَايَتِنَا وَ هُوَ مَوْصُولٌ بِوَلَايَةِ
اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِنْ رَدَّهُ عَنْ حَاجَتِهِ وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلَى قَضَائِهَا سَلَّطَ اللَّهُ عَلَيْهِ شُجَاعاً مِنْ
نَارٍ يَنْهَشُهُ فِى قَبْرِهِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَغْفُورٌ لَهُ أَوْ مُعَذَّبٌ فَإِنْ عَذَرَهُ الطَّالِبُ كَانَ أَسْوَأَ
حَالًا قَالَ وَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ مَنْ قَصَدَ إِلَيْهِ رَجُلٌ مِنْ إِخْوَانِهِ مُسْتَجِيراً بِهِ فِى بَعْضِ أَحْوَالِهِ
فَلَمْ يُجِرْهُ بَعْدَ أَنْ يَقْدِرَ عَلَيْهِ فَقَدْ قَطَعَ وَلَايَةَ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى
اصول كافى جلد 4 صفحه : 74 رواية :4
|
على بن جعفر گويد از حضرت موسى بن جعفر (ع ) شنيدم فرمود: هر كه برادر مؤ منش در
حاجتى نزد او آيد همانا آن رحمتى است از جانب خداى
عزوجل كه بسوى او روانه كرده است پس اگر آنرا بپذيرد (اين پذيرش ) او را بولايت و
دوستى ما رسانده است ، و آن بولايت خداى عزوجل پيوند است ، و اگر از حاجتش باز
گرداند، و با اينكه قدرت بر بر آوردن آن حاج دارد آنرا بر نياورد خداوند مار آتشينى
بر او مسلط و چيره كند كه تا روز قيامت در قبرش او را نيش زند، خواه آمرزيده باشد و
خواه در عذاب باشد، و اگر (در اينصورت بدروغ معذرت خواهى كند) آن مؤ من حاجت مند نيز
عذرش را بپذيرد حالش بدتر است . (يعنى حال آن مؤ من حاجتمند چون دروغگوئى را
تصديق كرده و نهى از منكر ننموده ، يا حال آن شخص رد كننده و عذر تراش زيرا ادعاى
دروغكرده ).
گويد: و شنيدم از آنحضرت كه ميفرمود: هر كه يكى از برادران (دينيش ) آهنگ او كند كه
باو پناهنده شود درباره برخى از گرفتاريهايش و او پناهش ندهد با اينكه توانائى
بر آن دارد، ولايت و دوستى خدا را از خود بريده است .
| |
*باب كسيكه مؤ منيرا بترساند*
بَابُ مَنْ أَخَافَ مُؤْمِناً
|
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ
عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ نَظَرَ إِلَى مُؤْمِنٍ
نَظْرَةً لِيُخِيفَهُ بِهَا أَخَافَهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 74 رواية :1
|
حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) فرموده است : هر كه بمؤ منى نگاه
كند نگاهى كه او را بآن بترساند، خداى عزوجل در روزيكه سايه (رحمت و پناهگاهى ) جز
سايه (رحمت ) او نيست او را بترساند.
| |
2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ الْخَفَّافِ عَنْ بَعْضِ الْكُوفِيِّينَ عَنْ أَبِي
عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ رَوَّعَ مُؤْمِناً بِسُلْطَانٍ لِيُصِيبَهُ مِنْهُ مَكْرُوهٌ فَلَمْ يُصِبْهُ فَهُوَ فِى
النَّارِ وَ مَنْ رَوَّعَ مُؤْمِناً بِسُلْطَانٍ لِيُصِيبَهُ مِنْهُ مَكْرُوهٌ فَأَصَابَهُ فَهُوَ مَعَ فِرْعَوْنَ وَ آلِ
فِرْعَوْنَ فِى النَّارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :2
|
و نيز آنحضرت عليه السلام فرمود: كسيكه مؤ منى را از سلطانى بترساند باينكه از
جانب آن سلطان بدى باو ميرسد و نرسد او در آتش است ، و اگر بترساند او را باينكه
از سلطانى باو بدى ميرسد و برسد با فرعون و پيروان فرعون در آتش است .
| |
3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِي عَبْدِ
اللَّهِ ع قَالَ مَنْ أَعَانَ عَلَى مُؤْمِنٍ بِشَطْرِ كَلِمَةٍ لَقِيَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَكْتُوبٌ
بَيْنَ عَيْنَيْهِ آيِسٌ مِنْ رَحْمَتِي
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :3
|
و نيز فرمود: هر كه به نيم كلمه بر ضرر مؤ منى اقدام كند روز قيامت خداى
عزوجل را ديدار كند و ميان دو چشمش نوشته شده : نا اميد است از رحمت من .
| |
*باب سخن چينى*
بَابُ النَّمِيمَةِ
|
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ
عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَ لَا أُنَبِّئُكُمْ بِشِرَارِكُمْ قَالُوا بَلَى يَا
رَسُولَ اللَّهِ قَالَ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْبَاغُونَ لِلْبُرَآءِ
الْمَعَايِبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :1
|
حضرت صادق عليه السلام فرمود: رسولخدا (ص ) (باصحاب ) فرمود: آيا شما را
ببدترينتان آگاه نكنم ؟ عرض كردند: چرا يارسول الله ، فرمود: آنان كه بسخن چينى
روند، و ميانه دوستان جدائى افكنند، و براى مردمان پاك دامن عيب جوئى كنند.
| |
2- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُوسُفَ بْنِ عَقِيلٍ عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ قَيْسٍ عَنْ أَبِى جَعْفَرٍ ع قَالَ مُحَرَّمَةٌ الْجَنَّةُ عَلَى الْقَتَّاتِينَ الْمَشَّاءِينَ بِالنَّمِيمَةِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :2
|
حضرت باقر عليه السلام فرمود: بهشت بر دروغپردازان (يا كار آگاهان كه ) سخن
چينى كنند حرام است .
| |
3- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَصْبَهَانِيِّ عَمَّنْ
ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع شِرَارُكُمُ الْمَشَّاءُونَ بِالنَّمِيمَةِ
الْمُفَرِّقُونَ بَيْنَ الْأَحِبَّةِ الْمُبْتَغُونَ لِلْبُرَآءِ الْمَعَايِبَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 75 رواية :3
|
حضرت صادق عليه السلام فرمود: اميرالمؤ منين عليه السلام فرمود: بدترين شما
آنكسانى هستند كه سخن چينى كنند، و ميان دوستان جدائى افكنند، و براى پاك دامنان عيب
جويند.
| |
شرح :
از مرحوم شهيد (ره ) در اينجا كلامى نقل كنند و ملخصش اينستكه فرموده : بدانكه سخن چينى
در بيشتر كلمات دانشمندان در حكايت كردار بوسيله گفتار بكار رفته ولى بايد دانست كه
اختصاص بگفتار و كردار ندارد بلكه معناى اعمى استكه
شامل غير كردار و نوشتن و رمز و اشاره نيز ميشود، و تفسير كاملش اينست كه سخن چينى
يعنى افشا كردن رازيكه افشاى آن بد است و موجب ناراحتى مردمان گردد، خواه براى آنكه
از او نقل شده بد باشد يا از نظر آنكه براى او
نقل شود يا براى شخص ثالثى ، و خواه افشاى راز بوسيله گفتن باشد يا بنوشتن يا
باشاره يا بساير اسباب ، و خواه آن رازيكه فاش مى كند كردار كسى باشد يا گفتارش
، و خواه افشاى آن راز عيبى بر آن شخص باشد يا نه ، بلكه حقيقت تمامى و سخن چين
افشاى راز و كشف نهانى است كه افشاى آن بداست ، و آن گناه است مگر در جاهائى كه
افشاى آن براى مسلمانى سودى داشته باشد يا جلوگيرى از معصيتى كند، چنانچه اگر
ببيند كسى مال ديگرى را برداشت كه بخاطر حق آنكس كه مالش رفته گواهى دهد، و اما
اگر ببيند كسى مال خود را پنهان ميكند بازگو كردن آن سخن چينى است .
*باب فاش كردن اسرار مذهب*
بَابُ الْإِذَاعَةِ
|
1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ
قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ عَيَّرَ أَقْوَاماً بِالْإِذَاعَةِ فِى قَوْلِهِ عَزَّ وَ
جَلَّ وَ إِذ ا ج اءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذ اعُوا بِهِ فَإِيَّاكُمْ وَ الْإِذَاعَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 76 رواية :1
|
محمد بن عجلان گويد: شنيدم از حضرت صادق عليه السلام مى فرمود: همانا خداى
عزوجل سرزنش كرده است بواسطه فاش كردن اسرار، مردمانى را در گفتارش كه
فرمايد: ((و هرگاه برسد ايشان را امرى درباره امنيت يا ناامنى آنرا فاش كنند)) (سوره
نساء آيه 83) (سپس فرمود:) بپرهيزيد از فاش كردن (اسرار).
| |
شرح :
مجلسى (ره ) پس از نقل كلام بيضاوى در تفسير آيه شريفه فرمايد: و بهر
حال آيه دلالت دارد بر مذمت فاش كردن آنچه در افشاى آن مفسده است ، و غرض حضرت
بر حذر داشتن از فاش كردن اسرار ائمه عليهم السلام نزد مخالفين است ، زيرا بسبب
مفسده و ضرر بر ائمه و مؤ منين گردد، و ممكن است فاش كردن پاره اى از
مسائل غامضه (و مشكلات ) علوم را كه پايه خرد و فهم عامه مردم بدان نرسد نيز
شامل گردد چنانچه در باب كتمان گذشت .
2- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْخَزَّازِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع
قَالَ مَنْ أَذَاعَ عَلَيْنَا حَدِيثَنَا فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ جَحَدَنَا حَقَّنَا قَالَ وَ قَالَ لِمُعَلَّى بْنِ خُنَيْسٍ
الْمُذِيعُ حَدِيثَنَا كَالْجَاحِدِ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 76 رواية :2
|
حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه حديث ما را بر ضرر ما فاش كند مانند كسى
است كه دانسته حق ما را انكار كند.
و بمعل بن خنيس فرمود: فاش كننده حديث ما چون انكار كننده آن است .
| |
3- يُونُسُ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنِ ابْنِ أَبِى يَعْفُورٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَنْ أَذَاعَ عَلَيْنَا
حَدِيثَنَا سَلَبَهُ اللَّهُ الْإِيمَانَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :3
|
ابن ابى يعفور گويد: حضرت صادق عليه السلام فرمود: هر كه بر ضرر ما حديث ما را
فاش كند خداوند ايمان او را ببرد.
| |
4- يُونُسُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا قَتَلَنَا مَنْ أَذَاعَ
حَدِيثَنَا قَتْلَ خَطَإٍ وَ لَكِنْ قَتَلَنَا قَتْلَ عَمْدٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :4
|
حضرت صادق عليه السلام فرمود: آنكه حديث ما را فاش كند ما را بخطا نكشته است
بلكه از روى عمد كشته است .
| |
توضيح :
گويا مقصود حضرت اينستكه چون افشاء حديث ائمه اطهار و ترك تقيه ، گاهى منجر
بكشتن آنها ميشده در اينصورت راويان باعث بر
قتل آنها ميشدند و دانسته آنها را بكشتن ميدادند.
5- يُونُسُ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ يُحْشَرُ الْعَبْدُ
يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ مَا نَدِيَ دَماً فَيُدْفَعُ إِلَيْهِ شِبْهُ الْمِحْجَمَةِ أَوْ فَوْقَ ذَلِكَ فَيُقَالُ لَهُ هَذَا سَهْمُكَ
مِنْ دَمِ فُلَانٍ فَيَقُولُ يَا رَبِّ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ أَنَّكَ قَبَضْتَنِى وَ مَا سَفَكْتُ دَماً فَيَقُولُ بَلَى
سَمِعْتَ مِنْ فُلَانٍ رِوَايَةَ كَذَا وَ كَذَا فَرَوَيْتَهَا عَلَيْهِ فَنُقِلَتْ حَتَّى صَارَتْ إِلَى فُلَانٍ
الْجَبَّارِ فَقَتَلَهُ عَلَيْهَا وَ هَذَا سَهْمُكَ مِنْ دَمِهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :5
|
محمد بن مسلم گويد: شنيدم حضرت باقر عليه السلام مى فرمود: بنده خدا روز قيامت
محشور شود و (با اينكه در دنيا) دستش بخونى آلوده نشده (وخوى نريخته ) باندازه يك
حجامت يا بيشتر خون باو بدهند و بگويند: اين سهم تو است از خون فلانكس ؟ عرض
ميكند: پروردگارا تو خود ميدانيكه همانا جان مرا گرفتى (و در
آنحال ) من خون كسى را نريخته بودم (و هيچ خونى بگردنم نبود؟) خداوند فرمايد: آرى
تو از فلانى روايتى چنين و چنان شنيدى و بضرر او بازگو كردى ، پس زبان بزبان
بفلان جبار (و ستمكار) رسيد و بدان روايت او را كشت ، و اين بهره تو از خون اوست .
| |
6- يُونُسُ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع وَ تَلَا هَذِهِ الْآيَةَ ذ لِكَ
بِأَنَّهُمْ ك انُوا يَكْفُرُونَ بِآي اتِ اللّ هِ وَ يَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذ لِكَ بِم ا
عَصَوْا وَ ك انُوا يَعْتَدُونَ قَالَ وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَ لَا ضَرَبُوهُمْ بِأَسْيَافِهِمْ وَ
لَكِنَّهُمْ سَمِعُوا أَحَادِيثَهُمْ فَأَذَاعُوهَا فَأُخِذُوا عَلَيْهَا فَقُتِلُوا فَصَارَ قَتْلًا وَ اعْتِدَاءً وَ
مَعْصِيَةً
اصول كافى جلد 4 صفحه : 77 رواية :6
|
اسحاق بن عمار گويد: حضرت صادق عليه السلام اين آيه را تلاوت فرمود: ((اين
بدان بود كه كفر ميورزيدند بآيات پروردگار و ميكشتند پيامبران را بنا حق ، اين بدان
شد كه نافرمانى كردند و بودند تجاوز كنندگان )) (سوره بقره آيه 61) و فرمود:
بخدا سوگند آنانرا بدستهاى خود نكشتند و بشمشيرهاى خود نزدند بلكه حديثهاى آنان
را شنيدند پس آنها را فاش كردند، و آنان را بدان سبب گرفتند و كشته شدند پس هم
كشتن شد و هم نافرمانى و هم تجاوز.
| |
توضيح :
مقصود حضرت تفسير آيه شريفه است كه خداوند نسبت كشتن و نافرمانى و تجاوز بآنان
داده است و اينكه همان فاش كردن حديثهاى آنان باعث اين سه گناه براى آنها شد.
7- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِى
بَصِيرٍ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ ع فِى قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ يَقْتُلُونَ الْأَنْبِي اءَ بِغَيْرِ حَقٍّ
فَقَالَ أَمَا وَ اللَّهِ مَا قَتَلُوهُمْ بِأَسْيَافِهِمْ وَ لَكِنْ أَذَاعُوا سِرَّهُمْ وَ أَفْشَوْا عَلَيْهِمْ فَقُتِلُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :7
|
ابوبصير گويد: حضرت صادق عليه السلام در (تفسير) گفتار خداى
عزوجل : ((و ميكشتند پيامبران را بناحق )) (سوره
آل عمران آيه 112) فرمود: هر آينه بخدا سوگند كه آنها را با شمشيرهايشان نكشتند،
ولى سر آنها فاش كردند و شهرت دادند پس كشته شدند.
| |
8- عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَجْلَانَ عَنْ أَبِى عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ
جَلَّ عَيَّرَ قَوْماً بِالْإِذَاعَةِ فَقَالَ وَ إِذ ا ج اءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذ اعُوا بِهِ فَإِيَّاكُمْ وَ
الْإِذَاعَةَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 78 رواية :8
|
|
 | اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم | | 
|