next page اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم

back page


3- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّمَا هِيَ الْمِدْحَةُ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الْإِقْرَارُ بِالذَّنْبِ ثُمَّ الْمَسْأَلَةُ إِنَّهُ وَ اللَّهِ مَا خَرَجَ عَبْدٌ مِنْ ذَنْبٍ إِلَّا بِالْإِقْرَارِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 237 رواية : 3
3- حضرت صادق (ع ) فرمود: جز اين نيست كه (آداب دعا) همان مدح است ، وسپس ستايش ، و بعد اقرار به گناه ، آنگاه در خواست ، همانا بخدا سوگند هيچ بنده اى از گناه بيرون نشده جز باقرار بآن .

شرح :
مجلسى (ره ) گويد: شايد مراد از مدح بيان آن چيزهائى است كه دلالت بر بزرگوارى ذات و صفات او دارد بدون ملاحظه نعمت ، و مراد بستايش وثناء: اعتراف به نعمتهاى او و شكرگزارى بر آنها است .
4- وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع مِثْلَهُ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ ثُمَّ الثَّنَاءُ ثُمَّ الِاعْتِرَافُ بِالذَّنْبِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 4
4- و نيز بعد از آنحضرت عليه السلام مانند حديث گذشته روايت شده جز اينكه در اين حديث فرموده : سپس ستايش ‍ و بعد از اعتراف بگناه (بجاى اقرار كه در حديث گذشته بود اعتراف ذكر شده ).

5- الْحُسَيْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّى بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَدْعُوَ فَمَجِّدِ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ وَ احْمَدْهُ وَ سَبِّحْهُ وَ هَلِّلْهُ وَ أَثْنِ عَلَيْهِ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ النَّبِيِّ وَ آلِهِ ثُمَّ سَلْ تُعْطَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 5
5- حارث بن مغيره گويد: كه حضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه خواهى دعا كنى پس خداى عزوجل را تمجيد كن ، و سپاسگزار و او را تسبيح و تهليل بگو و او را ثنا گوى (و ستايش كن ) و بر محمد (ص ) و آل او صلوات فرست سپس ‍ درخواست كن تا بتو داده شود.

شرح :
مجلسى (ره ) گويد: گاهى گفته شود كه تمجيد گفتن ((اللّه اكبر)) است ، و تحميد ((الحمدلله )) است ، و تسبيح ((سبحان )) است ، و تهليل ((لا اله الا الله )) است ، و ثناء آن است كه نعمتهائى كه خداوند بر بنده عطا فرموده بشمارد، ولى دور نيست كه معانى اينها را تعميم دهيم كه شامل گردد هر چه را باين معانى برسانند و اختصاصى باين الفاظ مخصوص نداشته باشد چنانچه تمجيد بر ((لا حول و لا قوة الا بالله )) نيز اطلاق شده است .
6- أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عِيصِ بْنِ الْقَاسِمِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِذَا طَلَبَ أَحَدُكُمُ الْحَاجَةَ فَلْيُثْنِ عَلَى رَبِّهِ وَ لْيَمْدَحْهُ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذَا طَلَبَ الْحَاجَةَ مِنَ السُّلْطَانِ هَيَّأَ لَهُ مِنَ الْكَلَامِ أَحْسَنَ مَا يَقْدِرُ عَلَيْهِ فَإِذَا طَلَبْتُمُ الْحَاجَةَ فَمَجِّدُوا اللَّهَ الْعَزِيزَ الْجَبَّارَ وَ امْدَحُوهُ وَ أَثْنُوا عَلَيْهِ تَقُولُ يَا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطَى وَ يَا خَيْرَ مَنْ سُئِلَ يَا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ يَا أَحَدُ يَا صَمَدُ يَا مَنْ لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ يَا مَنْ لَمْ يَتَّخِذْ صَاحِبَةً وَ لَا وَلَداً يَا مَنْ يَفْعَلُ مَا يَشَاءُ وَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ وَ يَقْضِي مَا أَحَبَّ يَا مَنْ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ يَا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلَى يَا مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ يَا سَمِيعُ يَا بَصِيرُ وَ أَكْثِرْ مِنْ أَسْمَاءِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَإِنَّ أَسْمَاءَ اللَّهِ كَثِيرَةٌ وَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ قُلِ اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيَّ مِنْ رِزْقِكَ الْحَلَالِ مَا أَكُفُّ بِهِ وَجْهِي وَ أُؤَدِّي بِهِ عَنْ أَمَانَتِي وَ أَصِلُ بِهِ رَحِمِي وَ يَكُونُ عَوْناً لِي فِي الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ وَ قَالَ إِنَّ رَجُلًا دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ سَأَلَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَجَّلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ وَ جَاءَ آخَرُ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ أَثْنَى عَلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ وَ آلِهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تُعْطَ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 238 رواية : 6
6- و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: هرگاه يك از شما حاجتى خواهد پس پروردگار را ستايش كند و او را مدح گويد، زيرا چون مردى از سلطان حاجتى خواهد بهترين سخنى كه توانائى آن را دارد براى او آماده سازد، پس چون حاجتى خواستى پس خداى عزوجل جبار را تمجيد كنيد و او را مدح گوييد و ستايش كنيد (و با اين بيان ) مى گويى : ((يا اجود من اعطى ، و يا خير من سئل ، يا ارحم من استرحم ، يا احد يا صمد، يا من لم يلد و لم يولد و لم يكن له كفوا احد، يا من لم يتخذ صاحبة و لا ولدا، يا من يفعل ما يشاء و يحكم ما يريد و يقضى ما اءحب ، يا من يحول بين المرء و قلبه ، يا من هو بالمنظر الاعلى ، يا من ليس كمثله شى ء، يا سميع يا بصير)) و از نامهاى خداى عزوجل بسيار بگو، زيرا نامهاى خدا بسيار است و صلوات فرست بر محمد (ص ) و آلش بگو: ((اللهم اوسع على من رزقك الحلال ما اءكف به وجهى واؤ دى به عن امانتى و اءصل به رحمى و يكون عونا فى الحج العمرة )).
و فرمود: مردى وارد مسجد شد و دو ركعت نماز خواند و از خداى عزوجل در خواست كرد، رسول خدا (ص ) فرمود: اين بنده نسبت (بدرخواست از) پروردگارش شتاب كرد، مردى ديگر آمد و دو ركعت نماز خواند سپس خداى عزوجل ثناء خواند (و او را ستايش كرد) و بر پيغمبر و آلش صلوات فرستاد، پس رسول خدا (ص ) فرمود: (اكنون ) درخواست كن كه بتو داده شود.

توضيح:
در حديث (2) دعايى بود كه هم ترجمه بفارسى شد و هم شرح بعضى از فقرات آن را در آخر حديث ذكر كرديم ، ولى چون از اين پس آخر كتاب دعا بيشتر احاديث مشتمل بر دعاهايى است كه رسول خدا (ص ) يا ائمه معصومين صلوات اللّه عليهم اجمعين دستور خواندن آنها را فرموده اند، و ترجمه و شرح آن براى خوانندگان پارسى بسيار كم فائده بود، زيرا با دستور و سيره اى كه بر خواندن دعاها بمتن عربى آن رسيده ، و از طرفى تمامى اين دعاها در كتب ادعيه با ترجمه اش براى كسانيكه بخواهند از معانى آن استفاده كنند موجود بود، بدين جهت حديثهايى كه از اين پس مشتمل بر دعا است ، قسمتى از آن كه مربوط بكيفيت خواندن آن دعا است و يا چيزهاى ديگرى كه از متن دعا مورد نظر بيرون است ترجمه خواهد شد، ولى از ترجمه متن دعاها خوددارى مى شود جز در پاره اى از موارد كه مناسب باشد.
7- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِي كَهْمَسٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ دَخَلَ رَجُلٌ الْمَسْجِدَ فَابْتَدَأَ قَبْلَ الثَّنَاءِ عَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَاجَلَ الْعَبْدُ رَبَّهُ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَصَلَّى وَ أَثْنَى عَلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص سَلْ تُعْطَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فِي كِتَابِ عَلِيٍّ ع إِنَّ الثَّنَاءَ عَلَى اللَّهِ وَ الصَّلَاةَ عَلَى رَسُولِهِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ وَ إِنَّ أَحَدَكُمْ لَيَأْتِي الرَّجُلَ يَطْلُبُ الْحَاجَةَ فَيُحِبُّ أَنْ يَقُولَ لَهُ خَيْراً قَبْلَ أَنْ يَسْأَلَهُ حَاجَتَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 239 رواية : 7
7- ابو كهمس گويد: شنيدم حضرت صادق (ع ) مى فرمود: مردى وارد مسجد شد و پيش از ستايش بر خدا و صلوات بر پيغمبر (ص ) شروع بدعا كرد، رسول خدا (ص ) فرمود: اين بنده در (دعا و درخواست از) پروردگارش شتاب كرد، سپس مرد ديگرى وارد شد و نماز خوانده و خداى عزوجل را ستايش نمود و بر رسول خدا (ص ) صلوات فرستاد، پس رسول خدا (ص ) بوى فرمود: بخواه تا بتو داده شود.
سپس حضرت صادق (ع ) فرمود: همانا در كتاب على عليه السلام است كه : ستايش بر تو صلوات بر رسول خدا پيش از خواستن حاجتش سخن خوشى گويد.

8- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِيسَى عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قُلْتُ آيَتَانِ فِي كِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ أَطْلُبُهُمَا فَلَا أَجِدُهُمَا قَالَ وَ مَا هُمَا قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ فَنَدْعُوهُ وَ لَا نَرَى إِجَابَةً قَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَكِنِّي أُخْبِرُكَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فِيمَا أَمَرَهُ ثُمَّ دَعَاهُ مِنْ جِهَةِ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَةِ الدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اللَّهَ وَ تَذْكُرُ نِعَمَهُ عِنْدَكَ ثُمَّ تَشْكُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّي عَلَى النَّبِيِّ ص ثُمَّ تَذْكُرُ ذُنُوبَكَ فَتُقِرُّ بِهَا ثُمَّ تَسْتَعِيذُ مِنْهَا فَهَذَا جِهَةُ الدُّعَاءِ ثُمَّ قَالَ وَ مَا الْآيَةُ الْأُخْرَى قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ م ا أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَيْرُ الرّ ازِقِينَ وَ إِنِّي أُنْفِقُ وَ لَا أَرَى خَلَفاً قَالَ أَ فَتَرَى اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِكَ قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لَوْ أَنَّ أَحَدَكُمُ اكْتَسَبَ الْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِي حِلِّهِ لَمْ يُنْفِقْ دِرْهَماً إِلَّا أُخْلِفَ عَلَيْهِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 240 رواية : 8
8- عثمان بن عيسى از كسى كه براى او حديث نقل كرده بود بحضرت صادق عليه السلام عرضكردم : دو آيه در كتاب خدا (قرآن ) است كه آن دو را مى جويم و نمى يابم ، فرمود: كدام است آن دو آيه ؟ عرضكردم : گفتار خداى عزوجل : ((مرا بخوانيد تا براى شما اجابت كنم )) (سوره مؤ من آيه 60) و او را مى خوانيم و اجابتى نمى بينيم ؟ فرمود: آيا تو پندارى كه خداوند خلاف وعده خود كرده ؟ عرضكردم : نه ، فرمود: پس اين (باجابت نرسيدن دعاها) از چيست ؟ عرضكردم : نمى دانم ، فرمود: ولى من تو را آگاه كنم : هر كه خداى عزوجل را در آنچه باو فرمان داده اطاعت كند سپس ‍ او را از جهت دعا بخواند او را اجابت كند، عرضكردم : جهت دعا چيست ؟ فرمود: شروع مى كنى پس خدا را حمد و ستايش كنى ، و نعمتهاييكه بتو داده است بزبان آرى ، و سپس او را شكر كنى ، سپس بر محمد (ص ) صلوات فرستى ، و سپس گناهان خود را يادآور شوى و بدانها اعتراف كنى و از آنها بخدا پناه برى ، اينست جهت (و راه ) دعا.
سپس فرمود: آيه ديگر كدام است ؟ عرضكردم : گفتار خداى عزوجل : ((و آنچه بدهيد از چيزى پس خداوند عوضش ‍ را بدهد و اوست بهترين روزى دهندگان )) (سوره صباء آيه 39) و من انفاق كنم (و بدهم ) ولى عوضى (براى آن ) نبينم ؟ فرمود: آيا پندارى كه خداى عزوجل خلاف وعده خود كند؟ عرضكردم : نه ، فرمود: پس اين از چيست ؟ عرضكردم ندانم ، فرمود: اگر هر آينه يكى از شماها مالى را از راه حلالش بدست آورد، و آن را در راه حلالش انفاق كند (و بدهد) هيچ درهمى از آن انفاق نكند جز اينكه بر آن عوض داده شود.

توضيح :
انفاق در لغت عرب بمعناى خرج كردن و بخشيدن و يا دادن مال بكسى و نفقه دادن و امثال اين معانى است ، و در اين آيه شريفه طبرسى (ره ) در مجمع البيان گويد: يعنى آنچه از مال خود را در راه خير صرف كنيد پس خداى سبحان عوض آن را بشما عطا فرمايد، اما در دنيا باينكه نعمت شما را افزون كند، و اما در آخرت پاداش آن بهشت است ، و كلبى گفته : آنچه در راه خير صدقه دهيد خداوند عوض آنرا بشما بدهد يا در دنيا و يا براى آخرتتان ذخيره كند، و جابر از پيغمبر (ص ) حديث كند كه فرمود: هر كار معروفى صدقه است و هر چه مرد بوسيله آن آبروى خود را نگهدارد صدقه است ، و هر چه انسان خرج كند خدا ضامن عوض آن است مگر آنچه در بنا و نافرمانى باشد.
9- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ سَرَّهُ أَنْ يُسْتَجَابَ لَهُ دَعْوَتُهُ فَلْيُطِبْ مَكْسَبَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 241 رواية : 9
9- حضرت صادق (ع ) فرمود: هر كه شاد شود دعايش باجابت رسد بايد كسب خود را پاك و حلال كند.

*باب اجتماع براى دعا كردن*

بَابُ الِاجْتِمَاعِ فِي الدُّعَاءِ

1- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ مَعْبَدٍ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْوَاسِطِيِّ عَنْ دُرُسْتَ بْنِ أَبِي مَنْصُورٍ عَنْ أَبِي خَالِدٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع مَا مِنْ رَهْطٍ أَرْبَعِينَ رَجُلًا اجْتَمَعُوا فَدَعَوُا اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فِي أَمْرٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونُوا أَرْبَعِينَ فَأَرْبَعَةٌ يَدْعُونَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ عَشْرَ مَرَّاتٍ إِلَّا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمْ فَإِنْ لَمْ يَكُونُوا أَرْبَعَةً فَوَاحِدٌ يَدْعُو اللَّهَ أَرْبَعِينَ مَرَّةً فَيَسْتَجِيبُ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ لَهُ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 241 رواية : 1
1- حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچ چهل نفر مردى براى دعا نزد هم اجتماع نكنند و خداى عزوجل را در كارى نخوانند (و دعا نكنند) جز اينكه خداوند دعاى آنها را مستجاب كند، پس اگر چهل نفر نبودند، و چهار نفر بودند (نزد هم جمع شوند و) ده بار خداى عزوجل را بخوانند خداوند دعايشان را اجابت كند، و اگر چهار نفر هم نباشند و يك نفر باشد كه چهل مرتبه خدا را بخواند پس خداى عزيز جبار براى او اجابت كند.

توضيح:
پيش از اين گذشت كه دعا كردن در پنهانى هفتاد برابر يا بيشتر از دعاهاى آشكار است و مجلسى (ره ) وعده كرده كه ميان آن دسته از روايات را در اين جا جمع كند و از اين روى در اينجا گويد:
بسا توهم شود كه ميان اينجا و آنچه گذشت كه دعاى پنهانى ثوابش بيشتر است منافات است و ممكن است بدو وجه جواب داده شود:
(اول ): اجتماع در اجابت مؤ ثرتر است گرچه ثوابش كمتر است
(دوم ): اين در جائى است كه رياء و خودنمائى ماءمون باشد، و آنچه در آن باب گذشت در صورتى است كه از رياء ايمن نيست .
2- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ يُونُسَ بْنِ يَعْقُوبَ عَنْ عَبْدِ الْأَعْلَى عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَا اجْتَمَعَ أَرْبَعَةُ رَهْطٍ قَطُّ عَلَى أَمْرٍ وَاحِدٍ فَدَعَوُا اللَّهَ إِلَّا تَفَرَّقُوا عَنْ إِجَابَةٍ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 2
2- و نيز حضرت صادق (ع ) فرمود: هيچگاه چهار نفر با هم اجتماع نكرده اند كه براى مطلبى بدرگاه خدا دعا كنند جز اينكه با اجابت آن دعا از هم جدا شده اند.

3- عَنْهُ عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ كَانَ أَبِي ع إِذَا حَزَنَهُ أَمْرٌ جَمَعَ النِّسَاءَ وَ الصِّبْيَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 3
3- و نيز آن حضرت عليه السلام فرمود: هرگاه پيش آمدى پدرم را غمناك مى كرد زنان و كودكان را جمع مى كرد، سپس ‍ دعا مى كرد و آنها آمين مى گفتند.

4- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الدَّاعِي وَ الْمُؤَمِّنُ فِي الْأَجْرِ شَرِيكَانِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 4
4- و نيز آنحضرت عليه السلام فرمود: دعا كننده و آمين گو در مزد و اجر شريكند.

*باب عموميت دادن در دعا و براى همه دعا كردن*

بَابُ الْعُمُومِ فِي الدُّعَاءِ

1- عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيَعُمَّ فَإِنَّهُ أَوْجَبُ لِلدُّعَاءِ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 242 رواية : 1
1- حضرت صادق (ع ) فرمود: رسول خدا (ص ) فرمود: هرگاه يكى از شماها دعا كند پس عموميت دهد (و همه را دعا كند) زيرا كه آن باجابت نزديكتر است .

*باب كسيكه اجابت دعايش بتاءخير افتد*

بَابُ مَنْ أَبْطَأَتْ عَلَيْهِ الْإِجَابَةُ

1- مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ ع جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنِّي قَدْ سَأَلْتُ اللَّهَ حَاجَةً مُنْذُ كَذَا وَ كَذَا سَنَةً وَ قَدْ دَخَلَ قَلْبِي مِنْ إِبْطَائِهَا شَيْءٌ فَقَالَ يَا أَحْمَدُ إِيَّاكَ وَ الشَّيْطَانَ أَنْ يَكُونَ لَهُ عَلَيْكَ سَبِيلٌ حَتَّى يُقَنِّطَكَ إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ص كَانَ يَقُولُ إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ حَاجَةً فَيُؤَخِّرُ عَنْهُ تَعْجِيلَ إِجَابَتِهِ حُبّاً لِصَوْتِهِ وَ اسْتِمَاعِ نَحِيبِهِ ثُمَّ قَالَ وَ اللَّهِ مَا أَخَّرَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ مَا يَطْلُبُونَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْيَا خَيْرٌ لَهُمْ مِمَّا عَجَّلَ لَهُمْ فِيهَا وَ أَيُّ شَيْءٍ الدُّنْيَا إِنَّ أَبَا جَعْفَرٍ ع كَانَ يَقُولُ يَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَكُونَ دُعَاؤُهُ فِي الرَّخَاءِ نَحْواً مِنْ دُعَائِهِ فِي الشِّدَّةِ لَيْسَ إِذَا أُعْطِيَ فَتَرَ فَلَا تَمَلَّ الدُّعَاءَ فَإِنَّهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بِمَكَانٍ وَ عَلَيْكَ بِالصَّبْرِ وَ طَلَبِ الْحَلَالِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ إِيَّاكَ وَ مُكَاشَفَةَ النَّاسِ فَإِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ نَصِلُ مَنْ قَطَعَنَا وَ نُحْسِنُ إِلَى مَنْ أَسَاءَ إِلَيْنَا فَنَرَى وَ اللَّهِ فِي ذَلِكَ الْعَاقِبَةَ الْحَسَنَةَ إِنَّ صَاحِبَ النِّعْمَةِ فِي الدُّنْيَا إِذَا سَأَلَ فَأُعْطِيَ طَلَبَ غَيْرَ الَّذِي سَأَلَ وَ صَغُرَتِ النِّعْمَةُ فِي عَيْنِهِ فَلَا يَشْبَعُ مِنْ شَيْءٍ وَ إِذَا كَثُرَتِ النِّعَمُ كَانَ الْمُسْلِمُ مِنْ ذَلِكَ عَلَى خَطَرٍ لِلْحُقُوقِ الَّتِي تَجِبُ عَلَيْهِ وَ مَا يُخَافُ مِنَ الْفِتْنَةِ فِيهَا أَخْبِرْنِي عَنْكَ لَوْ أَنِّي قُلْتُ لَكَ قَوْلًا أَ كُنْتَ تَثِقُ بِهِ مِنِّي فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِذَا لَمْ أَثِقْ بِقَوْلِكَ فَبِمَنْ أَثِقُ وَ أَنْتَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ قَالَ فَكُنْ بِاللَّهِ أَوْثَقَ فَإِنَّكَ عَلَى مَوْعِدٍ مِنَ اللَّهِ أَ لَيْسَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ يَقُولُ وَ إِذ ا سَأَلَكَ عِب ادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدّ اعِ إِذ ا دَع انِ وَ قَالَ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللّ هِ وَ قَالَ وَ اللّهُ يَعِدُكُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَ فَضْلًا فَكُنْ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْثَقَ مِنْكَ بِغَيْرِهِ وَ لَا تَجْعَلُوا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا خَيْراً فَإِنَّهُ مَغْفُورٌ لَكُمْ
اصول كافى جلد 4 صفحه : 243 رواية : 1
1- احمد بن محمد بن ابى نصر گويد بحضرت ابى الحسن (رضا) عليه السلام عرضكردم : قربانت : من چند سال است كه از خدا حاجتى درخواست كرده ام و از تاءخير اجابتش در دلم شبهه و نگرانى آمده است ؟ فرمود: اى احمد مبادا شيطان بر (دل ) تو راهى باز كند، تا تو را نا اميد كند همانا امام باقر عليه السلام مى فرمود: هر آينه مؤ من حاجتى از خدا بخواهد و اجابت آن پس افتد براى محبوبيت آوازش (نزد خداوند) و شنيدن صداى گريه اش ، سپس فرمود: بخدا سوگند آنچه خداى عزوجل براى مؤ منين از آنچه خواهند پس اندازد، بهتر است براى ايشان از آنچه زود بآنها عطا فرمايد، و دنيا چيست ؟ امام باقر عليه السلام مى فرمود: سزاوار است براى مؤ من كه دعايش در حال آسايش همانند دعاى او در حال سختى باشد، و چون باو داده شد (آنچه درخواست كرده از دعا) سست نشود، پس تو از دعا خسته مشو زيرا كه دعا نزد خداى عزوجل منزلتى دارد (بس بزرگ ) و بر تو باد بشكيبائى و دنبال روزى حلال رفتن ، و صله رحم كردن و مبادا با مردم اظهار دشمنى كنى ، زيرا كه ما خاندانى هستيم كه پيوند كنيم با هر كه از ما ببرد، و نيكى كنيم بهر كه بما بدى كند، پس بخدا سوگند در اين كار سرانجام نيكودى ببينيم (چه در دنيا و چه در آخرت )، همانا كسى كه در اين دنيا داراى نعمت است اگر هر گاه درخواست (چيزى از خدا) كند و باو داده شود (حرصش زياد گردد) و جز آنرا نيز بخواهد، و (در نتيجه ) نعمت خدا در چشم او كوچك و خوار گردد، و از هيچ چيز سير نشود، و چون نعمت فراوان شود مسلمان از اينراه بخطر افتد، (و اين خطر) بخاطر آن حقوقى (است ) كه بر او واجب شود، و بخاطر آن چيزى است كه بيم آن رود بواسطه اين حقوق در فتنه و آزمايش افتد (و در اءداء آنها كوتاهى كند)، بگو بدانم كه اگر من بتو چيزى گفتم بدان وثوق و اعتماد دارى ؟ عرضكردم : فدايت گردم اگر من بگفته شما اعتماد نكنم پس بگفتار چه كسى اعتماد كنم با اينكه شما حجت خداوند بر خلق او هستى ؟ فرمود: پس تو بخدا (و وعده ها و گفتارهاى او) اعتمادت بيشتر باشد، زيرا خداوند بتو وعده اجابت داده است (يا اينكه اجابت دعاى تو بموعودى واگذار شده ) آيا خداى عزوجل نفرمايد: ((و هرگاه پرسندت بندگان من از من ، پس همانا من نزيكم و اجابت كنم دعاى آنكه مرا خواند)) (سوره بقره آيه 186)؟ و فرموده است : ((نوميد نباشيد از رحمت خدا)) (سوره زمر آيه 53) و نيز فرموده است : ((و خدا نويدتان دهد بآمرزش و فضل )) (سوره بقره آيه 268) پس تو به خداى عزوجل اعتمادت بيشتر باشد از ديگران ، و در دل خود جز خوبى راه ندهيد، كه شما آمرزيده ايد.

توضيح:
مجلسى (ره ) در ضمن شرح قسمتهاى حديث وجوهى براى تاءخير در اجابت دعا از آن استفاده نموده كه تا هشت وجه آن را ذكر كرده است (اول ) حقارت و پستى دنيا و اينكه تاءخير بآخرت بهتر است . (دوم ) اينكه از شرايط اجابت دعا اينست كه در هر حال نبايد دست از دعا برداشت چه در حال آسودگى و چه در حال سختى (سوم ) شكيبائى در تاءخير آن (چهارم ) اينكه كسب خود را حلال كند، يا اينكه دعائى باجابت رسد كه حرامى در برنداشته باشد. (پنجم ) قطع رحم نكند (ششم ) اظهار دشمنى با مردم نكند (هفتم ) اينكه اگر زود باجابت رسد موجب حرص بر دنيا گردد و نعمتهاى خدا در نظر خوار و كوچك شود (هشتم ) آنكه بواسطه فراوان شدن مال و ثروت و قدرت در خطر اداء نكردن حقوق آن افتد، و سپس در آخر گفتارش گويد: و در اين حديث فوايد بسيار و حقيقتهاى فراوانى است براى كسى كه پديده حقيقت و يقين در آن بنگرد.

next page اصول كافي ثقةالاسلام كليني جلد چهارم

back page